Issue #29. Modern Iran (February 2014)
شماره 29 ماهنامه «ایران معاصر» از زیر چاپ در آمد
ماه فوریه سال جاری یکی از آرام ترین ماه ها از نظر مناظره های سیاسی پیرامون جمهوری اسلامی بود که نویسندگان مقالات و هیأت تحریریه «ایران معاصر» با استفاده از این فرصت موفق شدند هم جزئیات روابط ایران با کشورهای دیگر و هم نکات ظریف بعضی مسایل سیاسی در بحث تهران با مابقی جهان را به طور عمیق تر مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. مطالب از همین نوع محتویات شماره جدید 29 مجله «ایران معاصر» را تشکیل دادند.
البته نمی توان به رویداد مرکزی ماه فوریه بی توجهی کرد که البته سی و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی است که اهمیت جهانی و تاریخی آن سال به سال بیشتر می شود. در مقاله تحت عنوان «انقلاب اسلامی در ایران: طلیعه فجر جهان جدید» آمده است: «بحث ها و مجادله های لجام گسیخته در غرب درباره خصلت و به خصوص درباره نتایج این انقلاب، تنها این واقعیت آشکار را به اثبات می رساند که بعد از انقلاب اسلامی مشرق به طور کلی دگرگون شد. آشفتگی جاری منطقه، «بهار ها و پاییز های» عربی، «تغییر قالب» غربی و بیداری اسلامی، همگی فقط واکنش تأخیری به حوادث فوریه سال 1979 در تهران هستند».
گنادی لیتوینتسف در مقاله ای با عنوان «انقلاب روح در دنیایی که معنویت ندارد» ضمن توسعه این اندیشه تأکید خاصی می کند که «مسایل اقتصادی و اجتماعی تابع اندیشه رهایی معنوی و نوسازی دینی مردم بود که این عمیق ترین و وجودی ترین محتوای هر گونه خلاقیت تاریخی است. امام خمینی تأکید می کرد که «اول اسلام و بعد هر چیز دیگر». مردم ایران به تعبیر قدسی دینی، خود را از سلطه ظلمت و شر رها کرده و دوباره با خداوند بیعت کردند».
توانمندی اندیشه های انقلاب اسلامی به طور بارز و مشخص در رویارویی با رژیم تحریم ها بروز می کند. پایبندی به این اندیشه هاست که باعث تضعیف تحریم ها و تقویت ایران شده است. در مطلبی تحت عنوان «مقامات ایالات متحده به خاطر تحریم ها توصیه نمی کنند همکاری اقتصادی با ایران گسترش یابد» آمده است: «ایالات متحده به طور فعال شرکای خارجی خود را متقاعد می کند فعلاً دست نگه دارند و از گسترش همکاری اقتصادی با ایران خودداری نمایند زیرا تحریم های کلیدی بین المللی و یک جانبه علیه تهران همچنان به قوت خود باقی است. ولی این حرف ها بیش از این بر مابقی جهان اثر نمی گذارد که همین امر باعث نارضایتی واشنگتن و نمایندگان آن مانند
وندی شرمان می شود که به مقاله جداگانه ای با عنوان «وندی شرمان تانک ضد ایرانی» به اعتقادات سیاسی وی اختصاص دارد. «بیانات لغایت تند وندی شرمان معاون سیاسی وزیر خارجه و نفر سوم وزارت امور خارجه آمریکا در حق مسکو و تهران، بدون تردید منعکس کننده موضع گیری ضد ایرانی و ضد روسی دولت باراک اوباما است. ولی خانم شرمان فقط یک «کله سخنگو» نیست که متون نوشته شده توسط دیگران را تکرار کند. سخنان جنگ جویانه، منعکس کننده اعتقادات سیاسی و حتی جهان بینی او است زیرا در سیستم نظریات این شخص ایران و روسیه جایگاه محکم و تغییر ناپذیر «دشمن اساسی» را به خود اختصاص داده اند».
مقالاتی که مسایل متنوع روابط ایرانی – روسی را در همه ابعاد آن بررسی می کنند، قسمت مخصوص محتویات مجله را تشکیل می دهند. نویسنده مقاله «روسیه – ایران: مسایل تعامل فرهنگی» سعی می کند پاسخ این سئوال را بدهد که چرا گاهی آینده دار ترین برنامه ها و طرح ها و حتی قراردادها و موافقتنامه های امضا شده به ناکامی کشیده و اجرا نمی شوند.
موضوعات همکاری های اقتصادی با ایران بعد از رفع تحریم ها، در مقاله «ایران بعد از تحریم ها و منافع روسیه» بررسی می شوند. در این مقاله تأکید خاصی به عمل آمد که «روز 20 فوریه دور جدید مذاکرات ایران با گروه 1+5 بین المللی خاتمه یافت. طرفین طیف جامع و مانع موضوعات و جدول زمانبندی کار برای دستیابی به موافقتنامه همه جانبه ای را هماهنگ کردند که باید به سوء ظن ها در حق برنامه هسته ای تهران پایان دهد. اگر در نهایت امر توافقات نهایی حاصل شود، رژیم تحریم ها از تهران برداشته شده و درهای اقتصاد ایران دوباره برای شرکت ها و سرمایه گذاران خارجی باز خواهد شد ولی نه برای همه». در یک مطلب دیگر در همین مورد تحت عنوان «روسیه – ایران: مسایل گفتگوی اقتصادی» مسأله حیاتی آمادگی تجار روس برای فعالیت گسترده در بازار ایران بررسی می گردد.
شرایط و چارچوب های بین المللی مشارکت روسی – ایرانی، موضوع مقاله «روسیه ایران – ایالات متحده: چارچوب های جدید امنیت منطقه ای» است که در آن تأکید می شود: «دولت آمریکا رفتار بسیار غیر پیگیرانه ای از خود نشان داده و نمایندگان آن در جریان مذاکرات بذر بی اعتمادی و نفاق می افشانند، از ایران خواست های فزاینده ای می کنند که به برنامه هسته ای ایران ربطی ندارند و با بیانات جنگجویانه خود واکنش متقابل ایران را تحریک می نمایند. آنها با این رفتار خود می توانند دور امیدهای جامعه بین المللی به بر طرف شدن خطر جنگ علیه ایران و برقراری سامانه جدید امنیت منطقه ای در خاور میانه خط بطلان بکشند».
ولی انتظار اینکه نزدیکی روابط ایرانی – روسی خارج از عرصه حملات بی امان در داخل و خارج از کشور باقی بماند، انتظار بچگانه ای بیش نیست که تحقق نمی یابد. «مرحله آب شدن یخ ها، زمانی است که نه تنها گل ها بلکه قارچ های سمی هم از زیر زمین «سبز» می شوند. دندان قروچه هایی در دهلیز های حکومتی واشنگتن شنیده می شود که آنچه که کاخ سفید طراحی کرده و از اول فقط یک مراسم نمایشی به نام «تضعیف موقت تنش پیرامون ایران» بود، ناگهان نتیجه «وحشتناکی» داد و آن تدارک موافقتنامه نفتی روسی – ایرانی است. لابی غربی روسیه هم در گسترش حس وحشت از این رویداد شریک شده است. برای به عمل آوردن این کارزار بهتان و افترا، فوراً روزنامه نگاران و کارشناسان «مناسبی» پیدا شدند». مطلب « توصیه های خطرناک کنستانتین سیمونوف» به یکی از این کارشناسان اختصاص دارد.
ادعاهای بی اساسی تخیلی مبنی بر حمایت جمهوری اسلامی ایران از تروریسم بین المللی یکی از حربه های مؤثر تبلیغات ضد ایرانی می باشد. هر دفعه که ضرورت موجه و مستدل کردن تدابیر شدید جدید علیه تهران فراهم می شود، رسانه‌های گروهی از بایگانی خود یک پارچه کهنه کرم خورده و با بوی ناگوار نفتالین را بیرون کشیده و آن را جلوی بینی مردم عادی تکان می دهند و حتی به خود زحمت نمی دهند که به اصطلاح «استدلال های» رنگ و رو رفته خود را کمی نوسازی بکنند. جزئیات امر در مقاله «ایران و تروریسم بین المللی: افسانه ها و واقعیت» تشریح شده است.
ایران در چارچوب معادله امنیت منطقه ای و در روابط دوجانبه و نیز چالش ها و چشم انداز این روابط در مقالاتی بررسی می شود که حتی عنوان آنها به وضوح نشان می دهد کدام زاویه جغرافیایی مد نظر است. در مطلبی با عنوان «ترکیه در سیاست جدید ایران» آمده است: «آنکارا و تهران به طور دائم در فاصله بین رویارویی و حسن همجواری تعادل برقرار کرده و با هم یک سری اختلاف نظرها درباره مسایل امنیت منطقه ای دارند... با این حال، رهبران هر دو کشور به اصل شناخته شده دیپلماتیک «صلح بد از دعوای خوب بهتر است» پایبند هستند که اولین سفر نخست وزیر ترکیه به ایران بعد از انتخاب شدن حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران این واقعیت را به اثبات رساند».
رویداد اخیر در زمینه ربوده شدن مرزبانان ایرانی توسط شبه نظامیان سازمان «جیش العدل» در استان سیستان و بلوچستان برای چندمین بار توجه افکار عمومی جهان را به این استان جلب کرد. این سرزمین را معمولاً «غده سرطانی» در بدن جمهوری اسلامی نامیده و به منطقه ناآرامی چون شمال قفقاز روسیه تشبیه می کنند. علاوه بر آن، فعال گرایی تروریست ها باعث تشدید روابط ایران با پاکستان شده و برای تمام منطقه خطر عواقب جدی ژئوپلتیکی را فراهم کرده است. مقاله «مهم ترین منبع تنش ایرانی – پاکستانی» به این مسایل اختصاص دارد.
انفجار جدیدی که هفته گذشته در «بئر حسن» منطقه شیعه نشین بیروت در نزدیکی رایزنی فرهنگی ایران رخ داد، چگونگی عمل تروریستی دوگانه 19 نوامبر سال گذشته را به طور کامل تکرار کرد که در همان منطقه و تقریباً در همان جا اتفاق افتاده بود. همین امر کفایت می کند تا گفته شود که این سلسله انفجارها، حمله هدفدار تروریستی به محور «تهران – حزب الله – دمشق» است که در حال حاضر مانع اساسی بر سر راه تحقق یافتن برنامه های اسراییلی، سعودی و آمریکایی در جهت «تغییر قالب» منطقه است. «جنگ اجتناب ناپذیر بر لبنان سایه افکنده است». این عنوان مقاله ای است که در آن ضمن اشاره به واقعیت منعکس شده در جمله فوق، جنبه های سیاست خارجی ایالات متحده و ایران در منطقه شام بررسی می شود.
اسراییل شریک راهبردی ایالات متحده، یکی از موتورها و نیروهای محرکه ائتلاف ضد ایرانی و نیز یکی از مهمترین کانون های تهدیدها و خطرات برای تهران باقی مانده است. ولی آیا آسمان این شراکت اینقدر صاف و بی ابر است؟ پاسخ این سئوال در مقاله «ایالات متحده – اسراییل: به حال خود نمی گذاریم ولی به تغییرات وادار می کنیم» داده می شود.
محمد کاظم سجادپور استاد دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه ایران، طی سخنانی در همایشی که به موقعیت منطقه ای و بین المللی ایران در پی مذاکرات ژنو اختصاص داشت، دیپلماسی کشور طی چند ماه اخیر را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. مشاوران راهبردی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران ضمن اشاره به دیپلماسی دولت فعلی ایران، به سه جنبه اساسی آن اشاره کرد که شامل درک صحیح روندهای جاری، تحقق عملی اهداف مطروحه و به دست آوردن نتیجه است. به گفته وی، این دیپلماسی بر خودباوری محکم استوار است. در این شماره مجله متن کامل سخنان وی تحت عنوان «ایران هراسی شکاف جدی برداشته است» درج شد.
ایران، مهمترین موضوعی است که خانم «وندی شرمان» معاون وزیر امور خارجه امریکا در جریان سفر اخیر خود به اسراییل مورد بحث و بررسی قرار داد. وی با شرط و شروط فراوان و با توسل به سخن بازی های عادی مجبور شد به چیزی اعتراف کند که مابقی جهان مدتهاست که از آن اطلاع دارند و آن این است که ایران در امور بین المللی شفافیت و صداقت به مراتب بیشتری از خود نشان می دهد تا غربی که دستخوش ایران هراسی شده است. این مطلب در مقاله پایانی شماره ماه فوریه مجله تحت عنوان «ایالات متحده و غرب به سرعت حرکت ایران نمی رسند» آورده شد.
گفتنی است که ماه مارس سال جاری از تحولات در محور ایرانی اشباع خواهد شد. سفر کاترین اشتون معمار اساسی سیاست اتحادیه اروپا نسبت به ایران، به تهران که اکنون در دست تهیه است؛ سفر آلکسی اولوکایف وزیر روس به ایران، مرحله جدید مبارزه بر سر سوریه که ایالات متحده و ائتلاف ضد سوری در جریان آن سعی خواهند کرد تهران و مسکو را به ترک مواضعی که آنها فعلاً در قبال دمشق و دولت قانونی سوریه اتخاذ کرده اند، وادار کنند، همگی سرنوشت بعدی طرح «ایران هراسی» و خط سیاست خارجی جمهوری اسلامی را رقم خواهند زد. ولی این موضوع شماره های بعدی مجله «ایران معاصر» خواهد بود.
